آشنایی با بخش تجزیه ادرار آزمایشگاه دکتر یزدانپناه

اکثر بیماری‌ها منجر به اختلالات ادراری می‌شود، از این رو آزمایش ادرار یک رویکرد آزمایشگاهی مهم می‌باشد. آنالیز پایه‌ای ادرار شامل آزمایش کامل نوار ادرار از نظر خون،گلبول سفید، قند و سایر مواد است. نوار ادرار، ممکن است به روش دستی یا خودکار خوانده شود. بررسی میکروسکوپی ادرار ممکن است در بسیاری از مواد لازم باشد. هدف از این آزمایش شناسایی عناصر سلولی، کست‌ها و کریستال‌هاست که هر کدام از آنها ممکن است ناشی از بیماری‌های مختلف باشند.

هر چند آزمایش میکروسکوپی ادرار معمولاً به روش دستی صورت می‌گیرد اما ابزارهای خودکار متنوعی می‌توانند این آزمایش را انجام دهند. سلول‌های قرمز در ادرار می‌توانند در هر یک از قسمت‌های دستگاه ادراری منشأ گرفته باشند. سلول‌های قرمز بدشکل اغلب نشانه بیماری‌های گلومرولی هستند.

اولین ادرار دفع شده در صبح چون غلیظترین ادرار در طول روز می‌باشد اغلب بهترین نمونه برای آنالیز ادراری است. برخی از آزمایش ها نیاز به نمونه 12 یا 14 ساعته دارند. اندازه‌گیری وزن مخصوص و اسمولالیته، منعکس کنندهء توانایی کلیه‌ها در تغلیظ ادرار می‌باشد. بعد از یک دوره دهیدراتاسیون توسط کلیه‌ها، اسمولالیته باید 4-3 برابر پلاسما شود.

در سندروم نفرتیک، پروتئینوری بیش از 4 گرم در روز، دیده می‌شود، اما گاهی در بیماری سیستمیکی که کلیه‌ها را درگیر می‌کنند، نیز دیده می‌شود. کتونوری ممکن است در دیابتی‌ها و همچنین وضعیت‌هایی مانند بیماری‌های تب‌دار و کاشکسی دیده می‌شود.

تست‌های نیتریت و لکوسیت استراز نوار ادراری در تشخیص عفونت‌های ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرد. نتایج مثبت باید با آنالیز میکروسکوپی ادرار تایید شوند.

سنگ کلیه در بیشتر موارد از کلسیم تشکیل می‌شود. این بررسی در افرادی که سنگ‌ساز هستند باید هم با آزمایش ادرار می‌توان اطلاعات چشمگیری به دست آورد، آزمایش دقیق ادرار، منجر به شناسایی بیماری‌های سیستم ادراری از جنبه عملکردی (فیزیولوژیک) و ساختمانی (آناتومیک) می‌شود. پیشرفت یا بهبود زخم‌های مختلف را می‌توان با ایجاد کمترین ناراحتی در بیمار بررسی کرد. فرآیندهای بیماری سیستمیک مانند اختلالات اندوکرین یا متابولیک را می‌توان از طریق دفع مقادیرغیرطبیعی متابولیت‌های اختصاصی در ادرار شناسایی کرد. تست‌های آزمایشگاهی ادرار، همچنان نقش اساسی در طب بالینی بازی می‌کنند.

آنالیز ادرار به طور معمول به دو نوع اصلی صورت می‌گیرد: 1) تست آنالیز ادرار با نوار (نوار معرف) که در آزمایشگاه‌های غربالگری، مطب‌ها و نیز توسط خود بیمار انجام می‌گیرد. 2) آنالیز ادراری پایه (روتین) که به وسیله‌ی آن بررسی میکروسکوپی رسوب ادراری نیز علاوه بر آنالیز ادراری با نوار معرف انجام می‌شود. در این آزمایش‌ها از روش‌های متعدد شیمایی و میکروسکوپی استفاده می‌شود. به علاوه برای اقدامات تشخیص اولیه، تکنولوژی‌های جدید مثال ایمونوسیتوشیمی، تشخیص مولکولی، DNA پلوئیدی و آنالیز چرخه‌ی سلولی نیز وجود دارد، که جهت فراهم آوردن اطلاعات تشخیصی و یا پیگیری دقیق‌تر بیماری‌ها در حال پیشرفت هستند. (برگرفته از کتاب ادرار و دیگر مایعات بدن از ریچارد مک‌فرسون)

نوار آنالیز ادراری، اطلاعاتی درباره‌ی خصوصیات فیزیکی و شیمایی ادرار فراهم می‌آورد. از آنجایی که تست نوار ادراری اساساً برای غربلگری استفاده می‌شود نیاز کمتری به پرسنل متخصص داشته نتایج در چند دقیقه قابل دسترسی است.

در حالت معین به خصوص هنگام ارزیابی بیمارانی که از نظر وجود علایم بالینی به تشخیص وجود خون یا عفونت در ادرار دارند، نوار آنالیز ادراری جایگزین آنالیز روتین کامل ادرار شده و آزمایش میکروسکوپی ادرار در بیمارانی که بین علایم  بالینی و نتایج نوار ادراری آنها ناهم‌خوانی وجود دارد، استفاده می‌شود.

آنالیز ادرار و انواع کشت از قبیل :Vaginal calture, Sputum&s, Troadc&s, Stoolc&s, Bloodc&s, Woundc&s, Breasd dischargec&s, Floidc&s, CsFc&s, Nasal dischargec&s … تحت بررسی قرار می‌دهیم.

تست‌های از قبیل AFB(BK) ,gram sdaih و تهیه نمونه‌های سایتولوژی در این بخش با استاندارد از قید API برای تشخیص‌های انتروباکتریاسه استفاده می‌شود ضمناً آزمایشات قارچ‌شناسی شامل کشت و تشخیص مستقیم انجام می‌گردد. در این بخش دستگاهایی از قبیل هودلامینار، رفرکتومتر، میکروسکوپ، کامپیوتر، اتوکلا، سانتریفییوژین ماری و.. وجود دارد و بر روی نمونه‌های ادراری کارهای میکروسکوپی و ماکروسکوپی انجام می‌گیرد. کارهای ماکروسکوپی از قبیل گزارش رنگ، PH، وزن مخصوص بیلی روبین، اوروبیلی نورمال، گلوکز ادرار، Blood و..... که برای پزشک حائز اهمیت است بعد از این مراحل نمونه‌های را سانتریفییوژین و رسوب ادرار را تهیه کرده و محلول رویی را دور ریخته و از رسوب ادرار برای قسمت میکروسکوپی استفاده می‌کنیم و در قسمت میکروسکوپی از لحاظ باکتری انواع کست‌ها، انواع کریستال‌ها، انواع گلبول‌های قرمز و سفید حتی قارچ‌ها و انگل‌ها مورد توجه قرار می‌دهیم.